استاندارد آسانسور
در صنعت ساختمان، ایمنی و عملکرد صحیح آسانسورها از اهمیت بالایی برخوردار است. رعایت «استاندارد آسانسور» نه‌تنها موجب حفظ جان کاربران می‌شود، بلکه الزامی قانونی در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، به شمار می‌رود. استانداردها، مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و الزامات فنی (Technical Requirements) هستند که طراحی، نصب، راه‌اندازی و بهره‌برداری از آسانسور را پوشش می‌دهند. در ادامه با مهم‌ترین استانداردهای جهانی و ملی، و همچنین مقررات مرتبط با آسانسور آشنا می‌شویم.
تعریف استاندارد آسانسور به زبان تخصصی
استاندارد آسانسور مجموعه‌ای از ضوابط و مقررات تدوین‌شده توسط مراجع معتبر است که تمام مراحل تولید تا بهره‌برداری آسانسور را در بر می‌گیرد. این استانداردها مشخص‌کننده حداقل الزامات ایمنی (Minimum Safety Requirements)، کیفیت عملکرد، مشخصات فنی تجهیزات، آزمون‌های دوره‌ای و مسئولیت‌های سازندگان و بهره‌برداران هستند.
آشنایی با استانداردهای آسانسور در جهان
استانداردهای جهانی، مبنای تولید و کنترل کیفیت آسانسورها در سطح بین‌المللی هستند. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
استاندارد EN 81 اروپا (EN 81 Standards)
مجموعه‌ای از استانداردهای تدوین‌شده توسط کمیته استاندارد اروپا (CEN) که ایمنی ساخت، نصب و نگهداری آسانسورها را مشخص می‌کند.
- EN 81-20: الزامات طراحی و ساخت آسانسورهای برقی و هیدرولیکی
- EN 81-50: الزامات آزمون و کنترل کیفیت اجزای آسانسور
استاندارد ISO 25745
مرتبط با مصرف انرژی آسانسورها، پله‌برقی‌ها و رمپ‌های متحرک. این استاندارد در جهت توسعه سیستم‌های کم‌مصرف و پایدار تدوین شده است.
ASME A17.1 (برای آمریکا و کانادا)
از سوی انجمن مهندسین مکانیک آمریکا ارائه شده و یکی از کامل‌ترین استانداردهای آسانسور در جهان محسوب می‌شود.
برای مشاهده جزییات کامل استاندارد EN 81، به لینک CEN-CENELEC مراجعه کنید.
استاندارد آسانسور در ایران
در ایران، سازمان ملی استاندارد ایران (ISIRI) مسئول تدوین و اعمال مقررات استاندارد آسانسور است. مهم‌ترین اسناد و الزامات عبارتند از:
استاندارد ملی ایران به شماره 1-6303
این استاندارد بر اساس EN 81 تدوین شده و برای آسانسورهای کششی برقی استفاده می‌شود. نسخه‌های به‌روز آن الزامات فنی ایمنی، سیستم ترمز، درب‌ها، سرعت‌گیرها و موارد مشابه را مشخص می‌کند.
مقررات سازمان آتش‌نشانی
در پروژه‌های بلندمرتبه، استانداردهای خاصی برای آسانسور نجات (Firefighter Elevator) لحاظ می‌شود که باید به تأیید سازمان آتش‌نشانی برسد.
الزامات بیمه و بازرسی دوره‌ای
تمام آسانسورهای نصب‌شده باید از شرکت‌های بازرسی مورد تأیید سازمان ملی استاندارد گواهی سلامت دریافت کنند. این گواهی برای بهره‌برداری الزامی است.
استانداردهای اجباری آسانسور در ایران
برخی از استانداردها در ایران حالت اجباری دارند و رعایت آن‌ها برای سازندگان، نصابان و مالکان الزامی است:
- استفاده از موتور گیربکس یا موتور گیرلس تاییدشده
- وجود پاراشوت (سیستم توقف اضطراری)
- نصب تابلو فرمان با قابلیت خطایابی
- درب طبقه ایمن و قفل‌شونده
- کنترل بار و ظرفیت مجاز کابین
رعایت این موارد در بازرسی اولیه و تمدید سالانه گواهی سلامت بررسی می‌شود.
مقررات آسانسور
مقررات آسانسور در ایران شامل الزامات قانونی، آیین‌نامه‌های شهرداری، مقررات ملی ساختمان (مبحث 15) و دستورالعمل‌های فنی سازمان استاندارد است. این مقررات دربرگیرنده موارد زیر هستند:
- الزامات طراحی سازه برای نصب آسانسور
- جانمایی موتورخانه و چاهک
- حریم چاه آسانسور و فضای اضطراری بالای کابین
- الزامات تهویه، روشنایی و ایمنی محیط اطراف آسانسور
این مقررات به‌طور مداوم به‌روزرسانی شده و باید پیش از شروع طراحی یا نصب، بررسی شوند.
مزایای رعایت استاندارد آسانسور
رعایت کامل استانداردها موجب:
- افزایش ایمنی کاربران و تکنسین‌ها
- کاهش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات
- ارتقاء عمر مفید تجهیزات
- افزایش اعتبار سازندگان نزد مشتریان
- تسهیل در گرفتن بیمه و تاییدیه بهره‌برداری
نتیجه‌گیری
آشنایی با استاندارد آسانسور و رعایت دقیق آن‌ها یکی از پایه‌های اساسی در اجرای ایمن و مطمئن پروژه‌های ساختمانی است. چه برای تولید قطعات، چه برای نصب، همه فعالان این صنعت باید با استانداردهای بین‌المللی مانند EN و مقررات ملی ایران آشنا باشند. سایت دامون لیفت به عنوان یکی از مراجع تخصصی فروش قطعات آسانسور، همواره در تلاش است تا اطلاعات به‌روز و قطعات مطابق با استاندارد را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهد.
پرسش‌های متداول (FAQ)
چرا رعایت استاندارد آسانسور الزامی است؟
برای حفظ ایمنی، دریافت گواهی سلامت، و جلوگیری از سوانح احتمالی، رعایت استانداردها ضروری است.
استاندارد EN 81 چیست؟
مجموعه‌ای از استانداردهای اروپایی که طراحی، نصب و بازرسی آسانسورها را مشخص می‌کند و مبنای استاندارد ملی ایران نیز هست.
چه مقرراتی در نصب آسانسور در ایران باید رعایت شود؟
علاوه بر استاندارد 6303، باید مبحث 15 مقررات ملی ساختمان، الزامات شهرداری و سازمان آتش‌نشانی را رعایت کرد.
تفاوت موتور گیرلس و گیربکس در استاندارد چیست؟
هر دو نوع موتور باید دارای تاییدیه فنی باشند، اما موتور گیرلس به دلیل راندمان بالاتر، نویز کمتر و طراحی مدرن، در ساختمان‌های جدید رایج‌تر است.
گواهی سلامت آسانسور از کجا گرفته می‌شود؟
از شرکت‌های بازرسی مورد تایید سازمان ملی استاندارد، پس از نصب کامل و موفقیت در آزمون ایمنی.
